Publikacje i wystąpienia

Moja polityka to święta Ewangelia
23.09.2020

Moja polityka to święta Ewangelia

Преподаватель богословской академии и православной семинарии в Варшаве отец Артур Алексеюк служит на миссионерском приходе и искреннее радуется тому, что несколько сотен его прихожан – образованные молодые люди. Христианские конфессии в Польше выступают единым фронтом против секуляризации, а последствия коронавирусных ограничений – главная проблема Православной Церкви в стране. О чем разговаривают православные поляки после богослужения, почему отец Артур не спешит принимать в Церковь католиков и что его больше всего поражает в Православии – об этом и многом другом наша беседа.

https://pravoslavie.ru/133834.html

Polscy chasydzi i preegzystencja
21.12.2019

Polscy chasydzi i preegzystencja

Wiara w preegzystencję dusz i metempsychozę była silnie zakorzeniona we wszystkich kulturach starożytnego świata. W mitologiach egipskiej i babilońsko-asyryjskiej władcy byli inkarnacjami głównych bóstw tych ludów. Faraonowie w Egipcie, podobnie jak królowie babilońscy i asyryjscy, waleczni i dzielni bohaterowie w starożytnej Grecji uchodzili za bogów na ziemi, pośredników między poddanymi a panteonem bóstw lub wcielenia herosów obdarzonych boską mocą. Teoria preegzystencji i wędrówki dusz nieobca była także niektórym filozofom starożytnym (pitagorejczykom, platonikom, neoplatonikom). Jej ślady można również zauważyć w myśli żydowskiej, w której teoria metempsychozy pojawia się w pseudoepigrafach, tekstach esseńczyków, w pismach Filona z Aleksandrii, a także w niektórych tekstach talmudycznych. Jej zasymilowanie przez środowiska żydowskie świadczy o znacznym wpływie filozofii pitagorejsko-platońskiej, zwłaszcza w diasporze aleksandryjskiej i w Palestynie. Bez wątpienia na myśli żydowską w tym względzie mogły oddziaływać także wierzenia starożytnych Egipcjan i Persów.

Arcybiskup San Francisco Jan Szachowski o współczesnej kulturze
07.11.2019 | PDF

Arcybiskup San Francisco Jan Szachowski o współczesnej kulturze

Cechą pojęcia «kultura» jest jego wieloznaczność. Według Johanna G. v. Herdera nie ma nic bardziej nieokreślonego, niż słowo kultura (zob. J. G. von Herder, Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit, Riga-Leipzig 1784). Dzieje się tak dlatego, że występuje ogromna różnorodność filozoficznych podstaw ujęcia kultury, to znaczy teoretycznych podejść w interpretacji tego, co zwykło się obejmować słowem «kultura». I tak mamy podejście, które przeciwstawia kulturę naturze, w którym jest ona traktowana jako narzędzie przystosowania człowieka do świata przyrody w jego walce o byt. Inne podejście, zwane selektywnym, proponuje włączyć do kultury tylko wybrane dziedziny ludzkiej aktywności, głównie o charakterze duchowym, intelektualnym. Inne ujęcie kultury, zwane antropologicznym, wiąże pojęcie kultury ze studiami nad człowiekiem w jego wytworach i postawach. Klasyczna jest tutaj teoria Edwarda B. Tylora, który w określił kulturę jako „złożoną całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa” (E. B. Tylor, Primitive Culture, Cambridge 1871). Mamy wreszcie integralne ujęcie kultury nawiązujące do starożytnej grecko-rzymskiej refleksji filozoficznej. Fenomen kultury stanowi również przedmiotem zainteresowania teologów i filozofów chrześcijańskich, których myśl biegnie ku Bogu, który stał się człowiekiem i ku osobie ludzkiej, w której, w Osobie Bogoczłowieka Jezusa Chrystusa, dokonała się owa tajemnica inkarnacja tajemnicy transcendencji w naszą rzeczywistość. Kultura w ujęciu chrześcijańskim jest zatem sposobem odczytywania prawdy o człowieku, jego powołaniu i misji, specyfice jego życiowej sytuacji i charakterze działalności w świecie. Wychodząc z pozycji chrystocentrycznej antropologii docieramy do sfery kultury rozumianej jako pole aktywności osoby ludzkiej, jej rozwoju i twórczości. Powyższe elementy można dostrzec także w poezji religijnej, której przykładem jest wiersz Synaj autorstwa Jana (Szachowskiego), arcybiskupa San Francisco.

Humanistyczno-religijna pedagogika Siergieja Raczyńskiego (1833-1902)
27.10.2019 | PDF

Humanistyczno-religijna pedagogika Siergieja Raczyńskiego (1833-1902)

Rozwój pedagogiki jako nauki w znacznym stopniu zależy od tego, w jakim stopniu wiedza i doświadczenia przeszłości zostaną zaadoptowane w teraźniejszości, na ile zostaną wykorzystane w praktyce współczesnej szkoły. W atmosferze poszukiwań nowych form i metod edukowania dzieci i młodzieży, w których zwraca się uwagę na fundamentalne znaczenie dla procesu pedagogicznego relacji nauczyciel-uczeń, nie warto pomijać i nie doceniać tego, co stanowi dziedzictwo poprzednich pokoleń. Nie chodzi tutaj również o to, aby idealizować przeszłość. Diagnozom typu: «kiedyś było lepiej, a teraz jest gorzej» lub «dawniej młodzież była lepsza niż dziś» nie tylko brak obiektywności, lecz stanowią one raczej przejaw obcego chrześcijaństwu subiektywistycznego pesymizmu i deficytów formułujących je osób. Właśnie w tym kontekście działalność pedagogiczna postać i poglądy pedagogiczne Siergieja Raczyńskiego wydają się być warte przypomnienia, zwłaszcza, że w roku 2018 przypadła 185. rocznica jego urodzin.

https://www.youtube.com/watch?v=MPnrNOSLZx8&feature=youtu.be&fbclid=IwAR19N9Xs61d-vSYyrj6J3Kpf5kW4iEbpsX2bj3rFxqmULUoyQ2hjcmbyBWk

Chrześcijański idealizm pedagogiczny  Konstantina P. Pobiedonoscewa (1827-1907)
05.04.2019 | PDF

Chrześcijański idealizm pedagogiczny Konstantina P. Pobiedonoscewa (1827-1907)

W rosyjskiej historiografii pedagogicznej Konstantin P. Pobiedonoscew (1827-1907) jest zaliczany do grona jednego z najważniejszych liderów nurtu konserwatywno-narodowego. Piastując w latach 1880-1905 funkcję oberprokuratora Świątobliwego Synodu Rządzącego miał olbrzymi wpływ na rosyjski Kościół prawosławny. Przez dziesięciolecia odgrywał także znaczącą rolę w polityce wewnętrznej Rosji. Pobiedonoscew był z wykształcenia prawnikiem. Jego aktywność polityczna i prawotwórcza, odcisnęła swoje piętno także na polityce oświatowej. Z jego inicjatywy w dniu 13 czerwca 1884 r. weszły w życie Przepisy o szkołach cerkiewno-parafialnych. Na ich bazie w połowie lat 80. XIX w. zaczęły powstawać dwuletnie i czteroletnie szkoły elementarne, które podlegały bezpośrednio Synodowi. Pobiedonoscew uczestniczył także w dyskusjach na temat reformy szkolnictwa wyższego w Rosji za panowania cara Aleksandra III Romanowa (1881-1894). Warto zaznaczyć, że występował przeciw planom ograniczenia autonomii uniwersytetów, które zakładał projekt ustawy z 1884 r. Zaprzestał jednak krytyki w momencie podpisania ustawy przez cara. Celem artykułu jest przybliżenie polskiemu czytelnikowi poglądów pedagogicznych tej kontrowersyjnej postaci, z jednej strony wrażliwego idealisty-romantyka, z drugiej zaś twardego zwolennika carskiego jednowładztwa.

Несколько слов о пастырском взаимообщении (по опыту и наблюдению) - rozważania pewnego kapłana
15.03.2019

Несколько слов о пастырском взаимообщении (по опыту и наблюдению) - rozważania pewnego kapłana

Пастырское служение, установленное самим Иисусом Христом, настолько необходимое для человечества, насколько необходимо и для него христианство. Оно может быть названо, по словам святого Апостола Павла, „добрым делом”, делом в высшей степени „желательным” (1 Тим. 3: 1). Пастырское дело это служение великое и многоответственное перед Богом и людьми. Оно ширяется все более и более под влиянием требований времени. Недоумений, вопросов, дум, печалей в душе пастыря, особенно молодого и неопытного, бездна. Куда итти с ними, с кем поделиться? Oт кого ждать решения мучащих вопросов и недоумений? Где искать утешения в пастырском горе или ласковаго слова? Особенно тернист путь пастыря Церкви сегодня, когда много людей, православных и инославных, и даже считающих себя неверующими, нуждается в его поддержке, усиленном просветительном служении и руководстве.

Humanistyczno-religijna pedagogika Siergieja A. Raczyńskiego (1833-1902)
28.02.2019 | PDF

Humanistyczno-religijna pedagogika Siergieja A. Raczyńskiego (1833-1902)

Siergiej A. Raczyński (1833-1902) jest uznawany za jednego z najważniejszych przedstawicieli humanistycznego idealizmu narodowo-religijnego w rosyjskiej myśli pedagogicznej drugiej połowy XIX wieku. Jego myśl pedagogiczna, która była rezultatem nie tylko rozważań teoretycznych, lecz nade wszystko doświadczeń praktycznych, znacząco wpłynęła na rozwój wiejskiego szkolnictwa w Rosji na przełomie XIX i XX wieku. Szkoła dla dzieci wiejskich, założona w 1875 roku przez Raczyńskiego we wsi Tatiewo, stała się modelowym przykładem organizacji elementarnych szkół cerkiewno-parafialnych w Rosji. Po roku 1917 postać i dzieło tego wybitnego pedagoga zostały skazane na zapomnienie. Obecnie są one na nowo odkrywane, zaś w Polsce pozostają praktycznie nieznane. Artykuł stanowi próbę przybliżenia polskiemu czytelnikowi myśli pedagogicznej Siergieja Raczyńskiego, którego gorliwość, pomysłowość i oddanie, jakim wykazał się w nauczaniu i wychowaniu dzieci, mogą być wzorem dla nauczycieli i wychowawców doby współczesnej.

Wolność dzieci Bożych (Rz 8, 14-25)
15.01.2019

Wolność dzieci Bożych (Rz 8, 14-25)

Rozważania na Ekumenicznej Drodze Wolności podczas XI Zjazdu Gnieźnieńskiego (21 września 2018 roku).

Ekumeniczna Droga Wolności była podzielona na 10 stacji: osiem na ulicach Gniezna, dziewiąta przed katedrą gnieźnieńską, dziesiąta zaś w samej katedrze . Na każdą stację składało się wprowadzenie, czytanie biblijne, rozważanie i modlitwa, prowadzone przez przedstawicieli poszczególnych Kościołów. Stacja III była przydzielona Kościołowi prawosławnemu. Przejściu od stacji do stacji towarzyszył śpiew Psalmu 136.

Wszystkie czytania z Pisma Świętego pochodziły z Biblii Ekumenicznej (wyd. Towarzystwo Biblijne, 2017).

14.01.2019 | PDF

"Homilie na sześć dni stworzenia" św. Bazylego Wielkiego i św. Ambrożego z Mediolanu - krótkie porównanie

Myśl ludzka od wieków obracała się wokół intrygujących ją zagadnień dotyczących powstania świata i jego rozwoju. Można postawić tezę, że zarówno religia jak i filozofia od zawsze stawiała pytania o początek wszechrzeczy, praprzyczynę świata. Z biegiem czasu te zagadnienia stały się także przedmiotem zainteresowania chrześcijan, którzy stanęli wobec kwestii, jaki powinien być ich stosunek do koncepcji filozoficzno-kosmologicznych głoszonych przez pogan? Co z nich mogą przyjąć jako zgodne z nauką zawartą w Piśmie Świętym i przekazywaną przez Kościół, a co powinni odrzucić jako błędną? Materiał do odpowiedzi na te pytania dawała bez wątpienia Księga Rodzaju. Test biblijny domagał się jednak rozwinięcia w postaci prawidłowej egzegezy i właściwej interpretacji. Autorem najwcześniejszego kompletnego dzieła, poświęconego wyłącznie interpretacji sześciu dni stworzenia świata w zgodzie z Pismem Świętym i nauką Kościoła, był święty Bazyli Wielki, biskup Cezarei Kapadockiej w latach 370-379. Jego Heksaemeron powstał jako zbiór homilii wygłoszonych w pierwszym tygodniu Wielkiego Postu 378 roku. Wywarło ono duży wpływ na późniejszą literaturę heksameronalną. Najbardziej wiernym wykładem myśli egzegetycznej Bazylego był powstały dziesięć lat później Heksaemeron autorstwa świętego Ambrożego – biskupa Mediolanu w latach 374-397. Dzieła te wykazują tak liczne podobieństwa, że formułowane są poglądy odmawiające Ambrożemu oryginalności w jego opracowaniu. Pojawia się jednak pytanie, czy oprócz podobieństw są między nimi różnice. Okazuje się, że jest wiele, co sprawia, że dzieło Ambrożego można z powodzeniem traktować jako istotne uzupełnienie i wzbogacenie wykładu Kapadockiego hierarchy. Niniejszy artykuł jest poświęcony zwróceniu uwagi na te ważne elementy twórczości obu wybitnych postaci.

Monastycyzm - samotność uświęcająca
14.01.2019

Monastycyzm - samotność uświęcająca

Monastycyzm zazwyczaj kojarzy się współczesnemu człowiekowi z samotnością i odosobnieniem, porzuceniem świata i wyrzeczeniami, a nawet ze stratą. Okazuje się jednak, że mnich nie postrzega siebie jako człowieka samotnego, wykluczonego z tego świata. Droga, którą wybrał, jest raczej wyrazem wolności jego ducha i przezwyciężeniem samotności, która realizuje się poprzez zwrócenie się ku Nieznanemu, który go stworzył i wzywa. W ten sposób jego postawa, chociaż na płaszczyźnie zewnętrzności może uchodzić za samotną i wyalienowaną, w rzeczywistości jest próbą odzyskania siebie samego i dostrzeżenia sensu i celu istnienia człowieka jako osoby.